ក្នុងចំណោមអ្នកដែលទ្រទ្រង់ការពារលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា
គប្បីយើងរាប់ព្រះនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រនៃនគរមគធៈ
ដែលមានទីក្រុងឈ្មោះរាជគ្រិហ៍។
ទីក្រុងនេះជាមជ្ឈមណ្ឌលពុទ្ធនិយមទីមួយសម្រាប់ការផ្សព្វផ្សាយ។
ដោយការមានការគាំពារពីសំណាក់ព្រះរាជាទាំងឡាយនៃទីក្រុងនេះ
ព្រះពុទ្ធសាសនាក៏មានការលូតលាស់យ៉ាងខ្លាំងក្លាបំផុត
ពោលគឺបានយកជ័យជម្នះលើសាសនាផ្សេងៗទៀត។
ក្នុងពេលដែលព្រះពុទ្ធអង្គនៅមានព្រះជន្មនៅឡើយ
សហគមន៍សង្ឃរក្សាបាននូវសាមគ្គីសាមគ្គាយ៉ាងរឹងមាំ
ប៉ុន្តែពេលដែលទ្រង់បានសុគត ឬចូលព្រះនិព្វានផុតទៅ
សហគមន៍សង្ឃទាំងនោះត្រូវបានបែកបាក់
ហើយចៅអធិកាខេត្តប្រកាសរៀងៗខ្លួននូវស្វយ័តភាព
ហើយមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នាឡើយ។
ព្រះភិក្ខុសង្ឃខ្លះបាននិមន្តទៅទេសនាពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត
។ ខ្លះទៀតគង់ប្រថាប់នៅក្នុងវត្តអារាម ចិញ្ចឹមជីវិតដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់
ថែមទាំងទទួលឲ្យព្រះភិក្ខុសង្ឃគោចរណ៍ទាំងឡាយ
ឲ្យស្នាក់អាស្រ័យនៅរដូវវស្សាទៀតផង។
នេះដែលជាបច្ច័យដែលនាំឲ្យមានការលូតលាស់នៃលទ្ធិសាសនា។ គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា រូបភាពរបស់ព្រះពុទ្ធអង្គ បន្តិចម្តងបានប្រែក្លាយខុសពីសភាពដើម ដោយហេតុថា ជីវប្រវត្តិពិតៗរបស់ព្រះបរមគ្រូត្រូវបានជំនួសដោយអច្ឆរិយភាព ហើយទន្ទឹមនឹងនេះ រឿងព្រេងនិទានជាច្រើនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងឆាកជីវិតរបស់ព្រះពុទ្ធអង្គ ឥឡូវនេះ ត្រូវក្លាយទៅជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយដំណើរការនេះចេះតែវិវត្តន៍ទៅមុខជានិច្ច។
ចម្លាក់
គុប្តៈ ឥណ្ឌា នាដើមសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រ តំណាងការសាងព្រះភ្នួស
ការទេសនា និង ការចូលព្រះនិព្វានរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ចំពោះអ្នកស្រែចំការតូចតាច ក្រីក្រ រាល់សកម្មភាពរបស់ព្រះពុទ្ធអង្គប្រកបដោយអច្ឆរិយៈភាព ហើយនៅទីបំផុតសម្រាប់ពួកគេ ទ្រង់បានក្លាយជាស្តេចចក្រវាឡដ៏ពិតៗមួយព្រះអង្គ មានន័យថា ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាព្រះអធិរាជឬស្តេចនៃពួកស្តេច។ ព្រះពុទ្ធអង្គ គឺជាមនុស្សលើសពីមនុស្សទាំងពួង ព្រះអង្គ គឺជាព្រះអាទិទេពកំពូល។
ចំពោះបញ្ហានេះ យើងមានភស្តុងតាងជាច្រើន ដែលបង្ហាញបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់លាស់នូវគោលគំនិត ឬទស្សនទានរបស់ប្រជានុរាស្ត្រ នាសម័យបុរាណ ទាក់ទិននឹងប្រវត្តិ ឬសាវតាររបស់ព្រះពុទ្ធអង្គ។ នៅស.វទី៣ មុនគ.ស សន្តតិវង្ស មោរ្យៈ ដែលស្ថិតនៅនគរមគធៈ ដែលបានលាតសន្ធឹងការត្រួតត្រារហូតដល់ជ្រលងផ្នែកខាងក្រោមនៃទន្លេ គង្គា ហើយគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជាមួយព្រះអង្គកាន់លទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា គឺព្រះបាទអសោក។ ព្រះរាជានេះយកកលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាធ្វើជាសាសនារបស់រដ្ឋ ហើយទ្រង់បានបញ្ជារបង្គាប់ឲ្យមានការសាងសង់នូវចក្រធម៌ថ្មធំមួយ ជានិមិត្តរូបនៃធម៌របស់ព្រះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។
ដូចនេះ ធម៌ចក្រថ្មខាងលើនេះ តំឲ្យឧត្តមគតិដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ពុទ្ធសាសនិកជនដែលប្រាថ្នាឲ្យ មានការអភិវឌ្ឍន៍ផ្សព្វផ្សាយព្រះឱវាទ ឬធម៍របស់ព្រះពុទ្ធអង្គនៅគ្រប់ទិសទីទាំងអស់ក្នុងសកលលោកយើងនេះ។ ថ្វីត្បិតតែកងចក្រធម៌នេះដ៏ធំមហិមាធ្វើអំពីថ្ម ដែលគេមិនអាចបង្វិលដោយកម្លាំងមនុស្សបានក៏ដោយ តែអ្វីដែលសំខាន់ក្នុងមនោសញ្ចេតនារបស់អ្នកបួស ឬឧបាសក ឧបាសិកា គឺការបង្វិលជានិមិត្តរូបតែប៉ុណ្ណោះ។ គឺក្នុងបរិបទជំនឿសាសនានេះហើយ ដែលព្រះបាទអសោកមហារាជ ទ្រង់បានបង្រួបបង្រួមជាតិឥណ្ឌាជាធ្លុងមួយ ដោយឡែកក្នុងភូមិភាគនៃប្រទេសឥណ្ឌាខាងលើក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ។ ហើយការបង្រួបបង្រួមជាតិនេះ ក៏ជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលពុំធ្លាប់មានពីមុនឡើយ។
ព្រះមហាក្សត្រដ៏ធំនេះ គឺជានិមិត្តរូបនៃភាពរុងរឿងនៃវប្បធម៌បែបពុទ្ធនិយមដំបូងបង្អស់ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រឥណ្ឌា។ ព្រះអង្គត្រូវអ្នកប្រវត្តិវិទូចាត់ទុកថា ជាព្រះរាជាមួយព្រះអង្គមិនគ្រាន់តែជាស្តេចសឹក តែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែតំណាងនូវក្រិត្យក្រមច្បាប់ ព្រមទាំងសីលធម៌ដ៏វិសេសវិសាលបំផុតផងដែរ។ រវាងឆ្នាំ ២៥៤ មុនគ.ស ទ្រង់បានកាន់លទ្ធិសាសនា ហើយបានក្លាយជាគតិបណ្ឌិតថ្នាក់ដែលមានចំណេះចេះដឹងខាងអាណាចក្រ និងខាងធម្មចក្រសំខាន់បំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រឥណ្ឌា។
ការផ្លាស់ប្តូរសាសនានេះ ពោលគឺពីព្រហ្មញ្ញសាសនា ទៅជាព្រះពុទ្ធសាសនា បានធ្វើឲ្យស្តេចអង្គនេះឈប់ធ្វើសឹកសង្គ្រាមទៀត ហើយគ្រប់គ្រងព្រះរាជនគររបស់ទ្រង់ដោយសុខសន្តិភាព ដោយសីលធម៌ និងមនុស្សធម៌។ គេឃើញទ្រង់ប្រទាននូវអំណោយជាច្រើនទៅអ្នកក្រីក្រ យាងទៅសួរសុខទុកអ្នកមានជម្ងឺ និងព្រះភិក្ខុសង្ឃតាមបូជនីយដ្ឋាននានា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត តាមរយៈបទបញ្ញាត្តិដែលព្រះអង្គបានចារលើថ្ម យើងក៏អាចដឹងអំពីព្រហ្មវិហារធម៌ដ៏ជ្រាលជ្រៅរបស់ព្រះអង្គ ដែលយកធម៌ព្រះពុទ្ធធ្វើជាត្រីវិស័យសម្រាប់គ្រប់គ្រង ដឹកនាំប្រទេសដែរ។
គំនូរព្រះវិហារខ្មែរ ស្តីអំពីការសាងព្រះភ្នួស ទេសនា និងចូលព្រះនិព្វាន (ម.ត ២០១១) គេនៅចងចាំពាក្យមួយឃ្លានេះរបស់ទ្រង់ ដែលប្រកបដោយឧត្តមគតិគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ចំពោះការសម្លាប់គ្នាទៅវិញទៅមក ការកេណ្ឌប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គ្រាមវាតទឹកដី ទាំងនោះខ្ញុំមានអារម្មណ៍សោកស្តាយណាស់។ ក្នុងន័យនេះហើយ ព្រះអង្គបានសាងអំពើល្អ ហើយបញ្ឈប់នូវរាល់សោកនាដកម្មដែលបណ្តាលមកពីសង្គ្រាម។
ក្រោយពីព្រះបាទអសោកចូលទីវង្គត់ទៅចក្រភពរបស់ទ្រង់ត្រូវបាន បែកបាក់ខ្ទេចខ្ទាំ ហើយព្រះរាជាបាននិយមព្រហ្មញ្ញសាសនាជាង។ ទោះបីជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាកលំប៉ិនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងឡាយបានខិតខំផ្សព្វផ្សាយលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា ដែរ។ ដោយសារ ពួកគេចេះបត់បែនតាមលទ្ធិ តាមស្ថានភាពរបស់សង្គម ពោលគឺចេះសម្របសម្រួលតាមកាលៈទេសៈ រហូតដល់បញ្ចូលក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនានូវសមាសភាពដែលមិនមែនជាសាសនារបស់ សាសនាខ្លួនថែមទៀតផង ព្រះពុទ្ធសាសនាក៏បានមានជីវិតរស់រានតទៅទៀត។
ឧទាហរណ៍ដ៏ជាក់ស្តែង គឺក្រោយពីព្រះបរមគ្រូចូលព្រះបរិនិព្វានមក ពុទ្ធសាសនិកត្រូវបានបែកចែកជាពីរក្រុម៖ ១- ភិក្ខុសង្ឃនិមន្តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត ឬរស់នៅក្នុងព្រៃភ្នំ, ២- ក្រុមភិក្ខុសង្ឃ គង់នៅមួយកន្លែង។ ទាំងនេះជាហេតុដែលនាំឲ្យមាន ការបង្កើតឡើងភាពខុសគ្នានៃមុខងារជាទីរបស់ពុទ្ធសាសនិកក្នុងសង្គមជាតិ ឥណ្ឌា។
បរិបទនេះ គេក៏ឃើញមានការបង្កើតឡើងជាក្រិត្យក្រមនូវច្បាប់បំបួសថ្មី ៖ នរណាមួយដែលចង់ចូលបួសជាភិក្ខុសង្ឃត្រូវចូលហាត់ហ្វឹកហ្វឺនរៀនធម៌ អារិ៍ជាមុនសិន ហើយបន្ទាប់មកទើបទទួលកាបំបួស អ្វីមួយដែលជាពិធីការចាំបាច់ ដើម្បីចូលរួមក្នុងសហគមន៍សង្ឃខាងពុទ្ធសាសនា។ គឺស្ថានភាពនេះហើយ ដែលជាមូលហេតុនៃការលេចធ្លោឡើងនូវមនុស្សពីរជំពូក គឺសង្ឃ និងគ្រហស្ថ ហើយបន្ទាប់មកទៀត គេឃើញមានមនុស្សទៅដល់៤ក្រុម ឬឋានៈគឺ ព្រះចៅអធិការវត្ត, នេន, ព្រះភិក្ខុសង្ឃទេសនាធម៌ និងព្រះភិក្ខុសង្ឃដែលនិមន្តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត ឬភិក្ខុសង្ឃធ្វើគោចរណ៍។
ម្យ៉ាងវិញទៀត នាសម័យនោះ គួរកត់សម្គាល់ថា ព្រះភិក្ខុសង្ឃដែលធ្វើគោចរណ៍ ក៏ចាប់ផ្តើមមានចំនួនតិចទៅៗជាលំដាប់ ហើយក្លាយខ្លួនជាភិក្ខុសង្ឃដែលគង់ប្រថាប់នៅក្នុងព្រះវិហារ ឬវត្តអារ៉ាម។ ដូច្នេះ ដើម្បីផ្តល់នូវជម្រកថ្មីសម្រាប់ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងនោះ គេត្រូវសាងសង់ព្រះវិហារថ្មីដែលមានលក្ខណៈអចិន្ត្រៃមិនផ្លាស់ប្តូរ កន្លែងដែលមានវិន័យតឹងតែង ហើយមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រាកដប្រជា។
ទាំងនេះសឲ្យឃើញថា ពីស្ថានភាពមួយដែលគ្មានឋាន ឬស្មើភាព ហើយគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ និងសហគមន៍សង្ឃបានក្លាយទៅជាក្របខណ្ឌមួយមានឋានានុក្រមត្រឹមត្រូវ មានច្បាប់ទម្លាប់តឹងតែងសម្រាប់អ្នកបួស។ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ គេឃើញសភាសង្ឃមានអំណាចខ្លាំងក្លាណាស់ក្នុងសង្គម ហើយបន្ទាប់មកពួកគ្រហស្ថក៏មានសិទ្ធិមិនតិចដែរ។ រូបភាពនៃវត្តអារ៉ាមពីមុន ដែលភិក្ខុសង្ឃសម្តែងធម៌ និងព្រះចៅអធិការវត្ត អ្នកផ្តល់អំណោយទាន និងអ្នកស្មូមស្ថិតក្នុងស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ឥឡូវនេះស្ថានភាពនេះត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទម្រង់យ៉ាងខ្លាំង។
ការស្ថាបនា និងការបង្កើនចំនួននៃមូលនិធិសាសនា ដែលមានលក្ខណៈជាអចិន្ត្រៃយ៍ស គឺជាកត្តាពង្រីកពង្រឹងអំណាចរបស់វត្តអារ៉ាមដោយមានការរីកចំរើននៃ ច្បាប់វិន័យសង្ឃ។ អ្វីៗដែលជាវិស័យក្នុងវត្តអារ៉ាម សហគមន៍សង្ឃត្រូវបានគិតគូយ៉ាងហ្មត់ចត់លំអិត ហើយរាល់ការខុសឆ្គងត្រូវទទួលនូវពិន័យត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់បញ្ញាត្តិ ។ សូម្បីតែគម្ពីរធម៌វិន័យ ក៏ត្រូវបែងចែកជាពីរប្រភេទដែរ គឺព្រះធម៌ ឬលទ្ធិរបស់ព្រះពុទ្ធ និងវិន័យ គឺច្បាប់សម្រាប់ព្រះភិក្ខុសង្ឃសាមណេរផងទាំងឡាយ។
អំពីប្រភពនៃបុណ្យដែលទាក់ទិនទៅនឹងលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនា សូមជម្រាបថា បុណ្យទាំងនោះគឺជាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ដែលត្រូវបានប្រសូត្រឡើង ក្រោយពីព្រះពុទ្ធអង្គសោយទីវង្គត ហើយបន្តិចម្តងក៏បានក្លាយទៅជាពិធីកម្ម។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយដោយមានកំណត់ពេលវេលាត្រឹមត្រូវផងនោះ ពុទ្ធសាសនិកគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានគ្រប់ទិសគ្រប់តំបន់បានអញ្ជើញមកទីតាំង ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលព្រះពុទ្ធអង្គព្រះបរមគ្រូនៃយើង បានបំពេញសកម្មភាពមួយចំនួន ឬបានរស់នៅ ដូចជាកន្លែងដែលព្រះអង្គបានប្រសូត្រ ត្រាស់ដឹង ប្រទានធម៌សាសនាដំបូង និងចូលបរិនិព្វានជាដើម ដើម្បីជួបជុំគ្នា រំលឹកគុណដល់អរិយបុគ្គល។
សូមជម្រាបថា កន្លែងទាំងនោះដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងឆាកជីវិតរបស់ព្រះពុទ្ធអង្គ ត្រូវពុទ្ធសាសនិកជនចាត់ទុកថា ជាកន្លែងពិសិដ្ឋ ព្រោះធ្លាប់ជាទឹកដីរបស់ព្រះ ដូច្នេះហើយ រហូតដល់បច្ចុប្បន្នភាព ទឹកដីទាំងនោះ នៅតែអូសទាញពួកទេសចរណ៍នៅឡើយ ឬសាសនិកជនគ្រប់សញ្ជាតិ។
ដូចនេះ គឺនៅលើទីតាំងពិសិដ្ឋទាំងនោះហើយ ដែលមានការចូលរួមពីសំណាក់ភិក្ខុសង្ឃ និងគ្រហស្ថជាលើកដំបូង ដើម្បីរំលឹកគុណដល់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ គឺជាដើមកំណើតនៃការគោរពបូជា រួមដោយភាតរភាព ព្រះពុទ្ធអង្គ។ ចាប់តាំពីពេលនោះមក យើងក៏បានជួបប្រទះនូវការផ្សព្វផ្សាយនូវគម្ពីរគំនិតសាសនាថ្មីៗទៅ គ្រប់ទិសទី ជាពិសេសនៅជ្រោយសុវណ្ណភូមិយើងនេះ ដែលមានហ្វូ-ណន ឬនគរភ្នំ លិនយី ឬចម្ប៉ា នៅភូមា និងឥណ្ឌូនេស៊ី។ សូមរំឮកថា នាសម័យដើមប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ប្រទេសថៃ លាវ/ឡាវ និងវៀតណាមខាងត្បូងមិនទាន់ត្រូវបានប្រសូតឡើងនៅឡើយ។
ខាងលើនេះ ជាលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យសម្រាប់កំណត់ការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងកំណើតនូវប្រពៃណីបុណ្យទានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា៕ (ម.ត្រាណេ)
0 comments:
Post a Comment